پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی - پژوهشکده فلسفه و کلام/عضو هیئت علمی

عضو هیئت علمی

1395/1/28 شنبه عضو هیئت علمی جواد دانش

مشخصات: استادیار پژوهشی و عضو هیئت علمی و مسئول دفترپژوهش پژوهشکده فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مدرک تحصیلی: دکترای فلسفه دین و مسائل کلامی جدید.
سوابق پژوهشی
کتاب‌ها
1. دین و اخلاق: بررسی انحاء وابستگی اخلاق به دین، ناشر: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی(1392).
2. ارادۀ آزاد (ترجمه)، از توماس پینک، انتشارات علمی- فرهنگی تهران (1393)
برخی مقالات
1. تأثیر فضائل و رذائل اخلاقی در معرفت الهی از دیدگاه ملاصدرا، نامۀ حکمت (علمی- پژوهشی)، ش15.
2. وابستگی معناشناسانه اخلاق به دین، پژوهشهای اخلاقی(علمی- پژوهشی)، ش6.
3. نسبت علم پیشین الهی و اختیار انسان از دیدگاه ملاصدرا، پژوهشنامه فلسفه دین (علمی- پژوهشی)، ش22.
4. تبیین و بررسی پلورالیسم دینی جان هیک ، انجمن معارف اسلامی(علمی- پژوهشی)، ش11.
5. ابتنای وجودشناسانه اخلاق به دین، پژوهشنامه فلسفۀ دین (علمی- پژوهشی)، ش20.
6. اینهمانی شخصیت انسانهای رجعتکننده، مشرق (علمی- پژوهشی).
7. حکمت خالده و وحدت متعالی ادیان، معرفت (علمی- ترویجی)، ش120.
8. ابتنای معناشناسانه اخلاق به دین، همایش بینالمللی اخلاق و ادیان، سال 91، قم، بنیاد بینالمللی اسراء.
9. اخلاق دینی خودسرانه یا ضابطهمند؟ نقد و نظر(علمی- پژوهشی)، ش68.
10. ارائۀ مقالۀ اخلاق بر سرشاخۀ دین، سومین همایش بین‌المللی فلسفۀ دین معاصر(دین، اخلاق و فرهنگ)، هفدهم دی‌ماه 93.
عنوان طرح پژوهشی: خودفریبی اخلاقی
تبیین: همان‌گونه‌که ملاحظه مینماییم گاه عامل‌های اخلاقی با وجود آگاهی از نادرستی برخی از افعال، این کارها را انجام می‌دهند و درمقابل از مبادرت به بسیاری از افعالی که خود نیز به حُسن و درستی آنها باور دارند امتناع میورزد، چه اینکه بسیاری از ما به‌رغم آگاهی ازقبح اعمالی چون غیبت، دروغگویی، سوءظن و...باز هم آنها را انجام میدهیم. این در حالی است که به‌نظر می‌رسد میان علم و معرفت عامل و صدور فعل از وی تناسبی وجود دارد و اساساً انسان‌ها به مقتضای علم خود، عمل میکنند! گرچه متفکران معدودی چون سقراط منکر چنین شکافی میان معرفت و فعل اخلاقی بودهاند، اما فیلسوفان و روانشناسان اخلاق و نیز آموزههای دینی ضمن پذیرش آن، مولّفههای متعدّدی مانند ضعف اراده، اهواء نفسانی، شیطان یا دنیا، تضاد منافع، عقل حسابگر، فقدان عقلانیت، و عاطفهمحوری و تبعیت از خوشایندها و بدآیندها بجای مصالح و مفاسد درازمدت را در بروز چنین رخنهای تاثیرگذار دانستهاند که البته برخی از آنها قابل تحویل به دیگری به‌نظر می‌رسد . اما یکی از مهم‌ترین این عوامل عبارت ‌است از «خودفریبی» عامل اخلاقی و ایجاد باورهایی در تضاد با باورهای اولیه خود؛ بدینترتیب فرد میکوشد تا به نحوی خود را فریفته و از کمند باورهای حقیقی و بالفعل خود بگریزد تا درنتیجه زمینه میل و انگیزش ثانوی نسبت به افعال دلخواهش فراهم آید.
درخودفریبی با دو پارادوکس مواجهیم. مسئله نخست عبارت‌ ‌است از اینکه عامل از یکسو به عنوان فریبنده به گزاره صادق P و ازسوی دیگر درمقام فریفته به برنهاده کاذب P ~ اعتقاد دارد؛ که به این مشکل همزمانی باورهای متناقض در شخص واحد، پارادوکس ایستا یا حالتی گفته میشود، زیرا به‌نظر می‌رسد که تصدیق و اعتقاد آگاهانه و همزمان به یک گزاره و نقیض آن برای ذهن ناممکن میباشد. توضیح مختصر آنکه لازمة فریفته‌شدن جهل و متعاقباً اعتماد فریفته به فریبدهنده به سبب این جهل می‌باشد؛ بنابراین درحالی‌که نباید فریفته آگاه باشد که «الف ب است»، لازم است که فریبدهنده به گزاره «الف ب است» معرفت داشته باشد تا فریب خود را محقق سازد.حال از آنجا که در خودفریبی فاعل و قابل موضوع، شخص واحدی است، لازم می‌آید که او هم معرفت داشته باشد و هم فاقد آگاهی و معرفت باشد. در اینجاست که به‌دلیل «آرزواندیشی» و تمایل فرد به اینکه الف ب باشد از بین شواهدی که به سود «الف ب است» و قرائنی که به سود «الف ب نیست» وجود دارد تنها به شواهد دستة اول توجه خواهد کرد.
اما مسئله دوم آن است که اصلاً چگونه ممکن است که انسان به عنوان فریبنده، به‌طور‌آگاهانه و ارادی خود را بفریبد و به باور کاذبی اقناع نماید؟ این مشکل را پارادوکس پویا یا روشی مینامند. به عبارت دیگر، چگونه امکان دارد که نفسی که به جهت فریبکار‌بودن از قصد مخادعه آگاه است، درعین حال از این قصد و انگیزه فریبکارانه خود ناآگاه شده و فریب بخورد؟
در این پژوهش تلاش می‌شود که علاوه بر بررسی دو پارادوکس مذکور در متون دینی و سنت فلسفی اسلامی و فلسفه غرب، عوامل، چیستی و نسبت خودفریبی با موضوعات مهمی چون مسئولیت اخلاقی مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین پرسش اصلی پژوهش آن است که چگونه باورهای متناقض در یک فرد جمع می‌شود؟ و مهم‌ترین پرسش فرعی نیز عبارت‌ ‌است از این که آیا عامل خودفریب دارای مسئولیت اخلاقی است؟

danesh[1].pdf

34.199 KB


امتیاز دهی

بيشتر

پربازدید‌ترین مطالب

مطالب مرتبط

پربازدید‌ترین مطالب

نشست علمی «علوم شناختی دین CSR و کمک به اصلاح باورهای دینی

مطالب مرتبط

تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم می باشد.